अनसूयात्रिपुत्रः स श्रीदत्तः शरणं मम ...

॥ श्रीगणेशाय नम: ॥ ॐ द्रां दत्तात्रेयाय नमः ॥

सत्ययुगातील प्रथम मन्वन्तराच्या प्रारंभी श्री दत्तात्रेय प्रगट झाले होते. केवळ स्मरतां क्षणीच प्रसन्न होणारे हे दैवत या विश्वातील सकल प्राणिमात्रांच्या दुःख, दैन्य, आणि पाप - ताप निवारणार्थ अवतारीत झाले. या अलौकिक अवताराचे वैशिष्ट्य असे, ' अवतार येती आणि जाती । तैसी नोहे दत्तमूर्ती । सदा राहे पृथ्वीवरती । लोकोद्धार करावया ।' अर्थात श्री दत्तप्रभू या पृथ्वीतलांवर भक्त कल्याणाकरिता, दीन जनांचा उद्धार करण्यासाठी सतत संचार करीत असतात. 

मार्गशीर्ष पौर्णिमेच्या सायंकाळी श्री दत्तात्रेयांचा जन्मकाळ साजरा केला जातो. त्या दिवशी दत्तोपासक मृग नक्षत्रांत दिसणाऱ्या तीन ताऱ्यांना भगवान त्रिमूर्ती दत्तात्रेय मानून त्यांचे दर्शन घेतात.  त्यानंतर त्यांची पूजा, आरती आणि प्रदक्षिणा केली जाते. श्री दत्तमहाराजांचे जन्माख्यान, पाळणा, गुरुचरित्र पारायण आदि अनेक प्रकारच्या उपासना दत्तभक्त या शुभ दिनी करतात. 

पुराणांत दत्तात्रेयांच्या अवताराची कथा अशी वर्णिली आहे - सृष्टीकर्ता ब्रह्मदेवांचे मानसपुत्र महर्षि अत्रि यांचा विवाह देवहूतिची कन्या अनसूया हिच्याबरोबर झाला होता. पुत्रप्राप्तीसाठी उभयतांनी कठोर तपश्चर्या केली. त्यावेळीं ब्रह्मा, विष्णू आणि शिव यांनी प्रसन्न होऊन आपण त्यांचे पुत्र म्हणून अवतार घेऊ, असे अत्रि-अनसूयेला वरदान दिले. अर्थात, स्वतःचे दान केलेला तो दत्त आणि अत्रिमुनींचा पुत्र आत्रेय असे दत्तात्रेय प्रगट झाले. दत्तपुराणात अत्रि म्हणजेच त्रिगुणातीत चैतन्य आणि ' अनसूया ' नावाचा अर्थ असूयारहित प्रकृती असा वर्णिला आहे. मार्कण्डेय पुराणानुसार, अत्रि-अनसूयेच्या प्रथम पुत्र सोम (चंद्र) हा ब्रह्मदेवांचा अवतार रजोगुणी होता. त्यांचा द्वितीय पुत्र श्री विष्णूंचा अवतार श्री दत्तात्रेय सत्वगुणप्रधान होते तर शिव अवतार असलेले तृतीय पुत्र दुर्वास तमोगुणप्रधान होते. परिव्राजकाचार्य श्रीमद वासुदेवानंद सरस्वती - टेंबे स्वामी महाराज श्री दत्तमहाराजांचे वर्णन करतांना म्हणतात, नमस्ते समस्तेष्टदात्रे विधात्रे, नमो नमस्तेऽस्तु पुरान्तकाय, नमो नमस्तेऽस्त्वसुरान्तकाय । अर्थात सकल वांच्छित मनोकामना पूर्ण करणाऱ्या आणि ह्या सृष्टीचा निर्माणकर्ता (ब्रह्मदेवस्वरूप) असलेल्या हे जगन्नियंत्या, तुला माझा नमस्कार ! पुरांतकांला म्हणजे त्रिपुरांतकांला (अर्थांत श्रीशिवशंकर स्वरुप) श्रीदत्तात्रेया तुला पुन्हा पुन्हा नमस्कार असो. असुरांचे निर्दालन करणाऱ्या (श्रीहरिविष्णुस्वरूप) जगदीशा, तुला पुन्हा पुन्हा नमस्कार असो. 

श्री क्षेत्र नृसिंहवाडी येथे साजरा करण्यात आलेला श्री दत्तात्रेय जयंती सोहळा खास दत्तभक्तांसाठी -