श्रीविष्णोरष्टाविंशतिनाम स्तोत्रम्

पुरुषोत्तम मास ( अधिक मास ) विशेष

भगवान विष्णूंच्या सहस्त्र नामांमधील काही नामें विशेष प्रभावी, दिव्य आणि अलौकिक आहेत. त्या नामांचे नियमित पठण अतिशय पुण्यदायक असून, त्यायोगें साधकांस त्वरित फलप्राप्ती होते. ह्या स्तोत्र प्रभावाने पठणकर्त्यांस एक कोटी गोदान केल्याचे, शंभर अश्वमेध यज्ञ केल्याचे आणि एक हजार कन्यादान केल्याचे फळ मिळते. अमावास्या, पौर्णिमा तसेच एकादशी आणि नित्य नियमानें रोज सायंकाळीं, प्रातःकाळी व मध्याह्न काळी या नावांचा जप करणार्‍या माणसाच्या सर्व पापांचा नाश होतो.

श्रीविष्णोरष्टाविंशतिनाम स्तोत्राचा एक पाठ अतिशय कमी वेळात होतो, सर्व भक्तांनी ह्या अल्पसेवेचा अवश्य लाभ घ्यावा. 

॥ श्री गणेशाय नमः ॥

॥ ॐ श्री परमात्मने नमः ॥

॥ ॐ नमो भगवते वासुदेवाय ॥ 

॥ अर्जुन उवाच ॥

किं नु नाम सहस्राणि जपन्ते च पुनः पुनः ।

यानि नामानि दिव्यानि तानि चाचक्ष्व केशव ॥ १ ॥

॥ श्रीभगवानुवाच ॥

मत्स्यं कूर्मं वराहं च वामनं च जनार्दनम् ।

गोविन्दं पुण्डरीकाक्षं माधवं मधुसूदनम् ॥ २ ॥

पद्मनाभं सहस्राक्षं वनमालिं हलायुधम् ।

गोवर्धनं हृषीकेशं वैकुण्ठं पुरुषोत्तमम् ॥ ३ ॥

विश्वरुपं वासुदेवं रामं नारायणं हरिम् ।

दामोदरं श्रीधरं च वेदाङ्गं गरुडध्वजम् ॥ ४ ॥

अनन्तं कृष्णगोपालं जपतो नास्ति पातकम् ।

गवां कोटिप्रदानस्य अश्वमेधशतस्य च ॥ ५ ॥

कन्यादानसहस्राणां फलं प्रापोन्ति मानवः । 

अमायां वा पौर्णमास्यामेकादश्यां तथैव च ॥ ६ ॥

सन्ध्याकाले स्मरेन्ननित्यं प्रातःकाले तथैव च ।

मध्याह्ने च जपन्नित्यं सर्वपापैः प्रमुच्यते ॥ ७ ॥

॥ इति श्रीकृष्णार्जुनसंवादे श्रीविष्णोरष्टाविंशतिनाम स्तोत्रं सम्पूर्णम् ॥

श्री विष्णु सहस्त्रनाम

पुरुषोत्तम मास ( अधिक मास ) विशेष

॥ श्री गणेशाय नमः ॥

॥ ॐ श्री परमात्मने नमः ॥

॥ ॐ नमो भगवते वासुदेवाय ॥

           मंङ्गलम्

अथ श्रीविष्णुसहस्त्रनाम स्तोत्रम्

शुक्लाम्बरधरं विष्णुं शशिवर्णं चतुर्भुजम् ।

प्रसन्नवदनं ध्यायेत् सर्वविघ्नोपशान्तये ॥

यस्य स्मरणमात्रेन जन्मसंसारबन्धनात्‌ । 

विमुच्यते नमस्तस्मै विष्णवे प्रभविष्णवे ॥

नमः समस्तभूतानामादिभूताय भूभृते ।

अनेकरुपरुपाय विष्णवे प्रभविष्णवे ॥

॥ अथ ध्यानम् ॥

शान्ताकारं भुजगशयनं पद्मनाभं सुरेशं

विश्वाधारं गगनसदृशं मेघवर्णं शुभाङ्गम् ।

लक्ष्मीकान्तं कमलनयनं योगिभिर्ध्यानगम्यं

वन्दे विष्णुं भवभयहरं सर्वलोकैकनाथम् ॥

यं ब्रह्मावरुणेन्द्ररुद्रमरुतः स्तुवन्ति दिव्यैः स्तवैः

वेदैः साङ्गपदक्रमोपनिषदैर्गायन्ति यं सामगाः ।

ध्यानावस्थिततद्गतेन मनसा पश्यन्ति यं योगिनो

यस्यान्तं न विदुः सुरासुरगणा देवाय तस्मै नमः ॥

॥ अथ ध्यानम् ॥

ॐ नमो भगवते श्रीवासुदेवाय ।

ॐ नमः शिवाय ।

ॐ नमो भगवते श्रीवासुदेवाय ।

ॐ नमः शिवाय ।

ॐ नमो भगवते श्रीवासुदेवाय ।

ॐ नमः शिवाय ।

ॐ विश्वं विष्णुर्वषट्‌कारो भूतभव्यभवत्प्रभुः ।

भूतकृद्भूतभृद्भावो भूतात्मा भूतभावनः ॥१॥

पूतात्मा परमात्मा च मुक्तानां परमा गतिः ।

अव्ययः पुरुषः साक्षी क्षेत्रज्ञोऽक्षर एव च ॥२॥

योगो योगविदां नेता प्रधानपुरुषेश्वरः ।

नारसिंहवपुः श्रीमान् केशवः पुरुषोत्तमः ॥३॥

सर्वः शर्वः शिवः स्थाणुर्भूतादिर्निधिरव्ययः ।

सम्भवो भावनो भर्ता प्रभवः प्रभुरीश्वरः ॥४॥

स्वयम्भूः शम्भुरादित्यः पुष्कराक्षो महास्वनः ।

अनादिनिधनो धाता विधाता धातुरुत्तमः ॥५॥

अप्रमेयो हृषीकेशः पद्मनाभोऽमरप्रभुः ।

विश्वकर्मा मनुस्त्वष्टा स्थविष्ठः स्थविरो ध्रुवः ॥६॥

अग्राह्यः शाश्वतः कृष्णो लोहिताक्षः प्रतर्दनः ।

प्रभूतस्त्रिककुब्धाम पवित्रं मङ्गलं परम्‌ ॥७॥

ईशानः प्राणदः प्राणो ज्येष्ठः श्रेष्ठः प्रजापतिः ।

हिरण्यगर्भो भूगर्भो माधवो मधुसूदनः ॥८॥

ईश्वरो विक्रमी धन्वी मेधावी विक्रमः क्रमः ।

अनुत्तमो दुराधर्षः कृतज्ञः कृतिरात्मवान्‌ ॥९॥

सुरेशः शरणं शर्म विश्वरेताः प्रजाभवः ।

अहः संवत्सरो व्यालः प्रत्ययः सर्वदर्शनः ॥१०॥

अजः सर्वेश्वरः सिद्धः सिद्धिः सर्वादिरच्युत ।

वृषाकपरिमेयत्मा सर्वयोगविनिःसृतः ॥११॥

वसुर्वसुमनाः सत्यः समात्मा सम्मितः समः ।

अमोघः पुण्डरीकाक्षो वृषकर्मा वृषाकृतिः ॥१२॥

रुद्रो बहुशिरा बभ्रुर्विश्वयोनिः शुचिश्रवाः ।

अमृतः शाश्वतः स्थाणुर्वरारोहो महातपाः ॥१३॥

सर्वगः सर्वविद्भानुर्विष्वक्सेनो जनार्दनः ।

वेदो वेदविदव्यङ्गो वेदाङ्गो वेदवित्कविः ॥१४॥

लोकाध्यक्षः सुराध्यक्षो धर्माध्यक्षः कृताकृतः ।

चतुरात्मा चतुर्व्यूहश्चतुर्दंष्ट्रश्चतुर्भुजः ॥१५॥

भ्राजिष्णुर्भोजनं भोक्ता सहिष्णुर्जगदादिजः ।

अनघो विजयो जेता विश्वयोनिः पुनर्वसुः ॥१६॥ ( हा श्लोक उदरव्यथेसाठी विशेष लाभदायक आहे. )

श्री दत्तभावसुधारस स्तोत्र - ( श्लोक ५३ ते ६० )

|| श्री गणेशाय नमः ||

दत्तभक्तहो, ह्या श्री टेम्ब्ये स्वामीरचित स्तोत्राचा भावार्थ जर आपणांस चुकीचा आहे असे आढळल्यास, तर त्या श्लोकाचा योग्य अर्थ आम्हांस ' संपर्क ' वापरून कळवावा, आम्ही तुमचा नामनिर्देश करून योग्य ते बदल जरूर करू. जेणे करून सर्व दत्तभक्तांना त्याचा लाभ होईल.

महत्वाचे, आपले नांव प्रकाशित करण्यास आपली अनुमती नसेल तर कृपया प्रतिसादांत तसे स्पष्ट लिहावे.

|| श्री गुरुदेव दत्त ||

थोरल्या महाराजांनी पुढील काही भक्तीरसपूर्ण श्लोकांतून श्री गुरुचरित्र कथासाराचे अतिशय समर्पक वर्णन केले आहे. ह्या सुलभ श्लोकांच्या पठणाने संपूर्ण श्रीगुरुचरित्राचे चिंतन-मनन दत्तभक्तांना सहजच करता येते आणि या दिव्य अवतारांच्या लीला वाचून प्रत्येक वेळी एक नवीनच अर्थ ध्यानांत येतो. श्री दत्तमहाराजांच्या लीला आपणांस वारंवार वाचण्यास, अनुभवण्यास मिळोत, हीच त्यांच्या चरणीं प्रार्थना !

 

नामधारक भक्ताय निर्विण्णाय व्यदर्शयत् ।

तुष्टः स्तुत्या स्वरूपं स श्रीदत्तः शरणं मम ॥५३॥

भावार्थ : ( परम सदगुरु दत्तप्रभूंच्या दर्शनासाठी ) अत्यंत व्याकुळ झालेल्या नामधारक नावाच्या भक्ताने गुरूंची स्तुती केली असता, त्यांमुळे प्रसन्न होऊन ज्या कृपाळू दत्तप्रभूंनी (त्या नामधारकास ) आपले स्वरूप दर्शन देऊन त्यास तुष्टीभूत केले, असे श्री दत्तात्रेय माझे आश्रयदाता आहेत. 

यः कलिब्रह्मसंवादमिषेणाह युगस्थितीः ।

गुरुसेवां च सिद्धाऽऽस्याच्छ्रीदत्तः शरणं मम ॥५४॥

भावार्थ : ज्या परब्रह्माने सिद्धमुनींच्या मुखातून कलि आणि ब्रह्मदेव यांच्या संभाषणाच्या निमित्ताने सर्व युगांचे गुण-स्वभाव-वर्णन केले तसेच गुरुसेवेची महतीही कथन केली, असे श्री दत्तात्रेय माझे रक्षणकर्ता आहेत.  

दुर्वासःशापमाश्रुत्य योऽम्बरीषार्थमव्ययः ।

नानावतारधारी स श्रीदत्तः शरणं मम ॥५५॥

भावार्थ : दुर्वास ऋषींनी शाप दिलेल्या आपल्या अंबरीष नावाच्या भक्तासाठी, जो अविनाशी परमेश्वर या पृथ्वीतलावर अनेक अवतार घेता झाला, असा तो श्री दत्तात्रेय माझा आश्रयदाता आहे. 

श्री स्वामी समर्थ नामपाठ - अभंग १ ते ३

|| श्री गणेशाय नमः || ॐ द्रां दत्तात्रेयाय नमः ||

|| श्री स्वामी समर्थ जय जय स्वामी समर्थ ||

प.पू.सद्-गुरु श्री. शिरीषदादा कवडे विरचित श्री स्वामी समर्थ नामपाठ 

मराठी अर्थ : ज्येष्ठ संस्कृत अभ्यासक, राष्ट्रीयपंडित श्री. विनायकराव देसाई

अभंग क्र. १:

ब्रह्मरस चवी, स्वानंद माधवी । स्वामीनाम सेवी, तया पावे ॥१॥

स्वामी मुखे म्हणा, स्वामी मुखे म्हणा । वटमूल जाणा, प्रकटले ॥२॥

नाम घेता वाचे, बंध वासनेचे । दैन्य दुरिताचे, फिटे वेगी ॥३॥

साक्ष बहुतांची, सुकीर्ती नामाची । अमृते संतांची, आणभाक ॥४॥

अर्थ : जो साधक स्वामीनामाचा जप आवडीने करतो, त्याला ब्रह्मरसाची गोडी अनुभवाला येते. आत्मानंदाचा अनुभवरूप वसंत त्याच्या ठायी बहरतो. म्हणूनच मुखाने सतत स्वामीनाम घ्या, असे मी आग्रहाने म्हणते. वटवृक्षाप्रमाणे महान असे श्रीस्वामी तुमच्यापुढे त्यामुळे प्रकट होतील. स्वामीनाम घेतले असता संसारबंधनात टाकणा-या वासना आणि पापाने निर्माण होणारे दैन्य तत्काळ नष्ट होईल. हे मी माझ्या पदरचे सांगत नाही. कित्येक संतांची माझ्या या म्हणण्यास साक्ष आहे. स्वामीनामाची उत्तम कीर्ती आजवर अनेक संतांनी उच्चरवाने वर्णिली आहे. त्यांनी प्रतिज्ञापूर्वक जे सांगितले, तेच मी अमृता तुम्हाला प्रेमाने सांगत आहे. (प.पू.श्री.शिरीषदादा कवडे यांची काव्य नाम-मुद्रा "अमृता" अशी आहे. )

अभंग क्र. २

जन्मोनी संसारी, तोडी येरझारी । वायाचि माघारी, जासी कैंचा ॥१॥

स्वामीनामपाठ, मार्ग पाहे नीट । भक्तिप्रेमपीठ, घरा येई ॥२॥

बैसोनी निवांत, जळेल संचित । क्रियमाण खंत, नुरे काही ॥३॥

अमृतेचे घरा, स्वामीप्रेम झरा । प्रकटला खरा, नामपाठी ॥४॥

अर्थ  : हे मानवा, या पुण्यभूमीत तुला ईश्वरीकृपेने सारासार विचार करू शकणारा मानवजन्म मिळाला आहे. तेव्हा आता तू नामजपाच्या साधनेने जन्ममरणाच्या येरझारा चुकविण्याचा प्रयत्न कर. ते न करता परत परत जन्म-मरण चक्रातच कसा काय अडकतोस? स्वामीनामपाठ हा येरझारा चुकविण्याचा नेटका मार्ग आहे, त्या मार्गाने चालावयास लाग. त्यायोगे तुझ्या अंत:करणात विशुद्ध भक्तिप्रेमाचे प्रकटीकरण होईल. एका जागी बसून निश्चिंत मनाने नामजप कर. त्यामुळे तुझी जन्मोजन्मींची पापे जळून जातील. संचित कर्म शिल्लकच उरणार नाही. शिवाय आत्ता जी कर्मे हातून घडत आहेत, त्या क्रियमाण कर्मांचीही खंत तुला बाळगायला नको. नामजपाने अशा प्रकारे कर्मांचे बंधनच समूळ नष्ट होते. आपला नामजपाचा स्वानुभव सांगताना 'अमृता' (प.पू.श्री.शिरीषदादा कवडे) म्हणते की, या नामपाठाच्या अनुसंधानाने माझ्या घरी म्हणजेच अंत:करणात श्रीस्वामीप्रेमाचा अखंड वाहणारा आणि आल्हाददायक असा झुळुझुळू झराच प्रकट झालेला आहे !

अभंग क्र. ३

नाम संजीवनी, सप्रेम लाधली । तयासी साधली, साम्यकळा ॥१॥

कर्मसाम्यदशे, गुरुकृपावेध । सहज प्रबोध, उदेजला ॥२॥

भक्तियोगस्थिती, परंपरासार । धन्य तोचि नर, प्राप्तकाम ॥३॥

स्वामीकृपामेघ, अमृते वोळला । अखंडचि ठेला, वरुषत ॥४॥

अर्थ : ज्याला प्रेमयुक्त नाम घेण्याची इच्छा हीच जणू संजीवनी औषधी मिळाली, त्याला कर्मसाम्यदशा सहज प्राप्त होते. ( कर्मसाम्यदशा म्हणजे आपल्या पूर्वकर्मांमुळे जी प्रपंच करण्याविषयीची ओढ असते, ती संपून मनातूनच परमार्थ करण्याची ओढ लागणे.) या कर्मसाम्यदशेने, "श्रीगुरूंची भेट कधी होईल?" अशी तीव्र तळमळ लागते. अशाप्रकारे योग्य वेळ आली असता परंपरेने आलेल्या ब्रह्मनिष्ठ श्रीगुरूंची भेट होऊन त्या भाग्यवान जीवाला त्यांचा कृपानुग्रह लाभतो व आत्मज्ञान उदयाला येते. त्यानंतरच परंपरेचे सार असणारी भक्तियोगाची स्थिती प्राप्त होते. त्या स्थितीत 'काही मिळवावे' अशी इच्छाच माणसाला उरत नाही. 'अमृता' म्हणते की, अशी भक्ती मनात स्थिरावली की, श्रीस्वामींचा कृपा-मेघ आपल्यावर प्रसन्न होतो आणि अखंड कृपावर्षाव करीतच राहातो. हा श्रीस्वामींच्या नाम-संजीवनीचाच अद्भुत प्रभाव आहे.

॥श्री स्वामी समर्थार्पणमस्तु ॥ 

क्रमश:

सौजन्य : https://rohanupalekar.blogspot.com/