श्रीगुरुचरित्र अध्याय - ४ ( श्रीदत्त-जन्म )

श्रीगणेशाय नमः II श्रीसरस्वत्यै नमः II श्री गुरुभ्यो नमः II ऐशी शिष्याची विनंती I ऐकोन सिद्ध काय बोलती I साधु-साधु तुझी भक्ति I प्रीति पावो गुरुचरणीं II १ II ऐक शिष्यचूडामणी I धन्य धन्य तुझी वाणी I आठवतसे तुझिया प्रश्नीं I आदि-मध्य-अवसानक II २ II प्रश्न केला बरवा निका I सांगेन तुज विवेका I अत्रिऋषीच्या पूर्वका I सृष्टीउत्पत्तीपासोनि II ३ II पूर्वी सृष्टि नव्हती कांही I जलमय होतें सर्वांठायीं I 'आपोनारायण ' म्हणोनि पाहीं I वेद बोलती याचिकारणें II ४ II आपोनारायण आपण I सर्वां ठायीं वास पूर्ण I बुद्धि संभवे प्रपंचगुण I अंड निर्मिलें हिरण्यवर्ण II ५ II तेंचि ब्रह्मांड नाम जाहलें I रजोगुणें ब्रह्मयासि निर्मिलें I 'हिरण्यगर्भ' नाम पावलें I देवतावर्ष एक होतें II ६ II तेंचि ब्रह्मांड देखा I फुटोनि शकलें झालीं द्वैका I एक आकाश एक भूमिका I होऊनि ठेलीं शकलें दोनी II ७ II ब्रह्मा तेथें उपजोन I रचिलीं चवदाही भुवनें I दाही दिशा मनस वचन I काळकामक्रोधादि सकळ II ८ II पुढें सृष्टि रचावयासी I सप्त पुत्र उपजवी मानसीं I नामें सांगेन परियेसीं I सातै जण ब्रह्मपुत्र II ९ II मरीचि अत्रि आंगिरस I पुलस्त्य पुलह क्रतु वसिष्ठ I सप्त पुत्र जाहले श्रेष्ठ I सृष्टिकर्ता ब्रह्मा जाण II १० II सप्त पुत्रांमधील 'अत्रि' I तेथूनि पीठ गुरुसंतति I सांगेन ऐक एकचित्तीं I सौभाग्यवंता नामधारका II ११ II अत्रिऋषीची भार्या I नाम तिचें 'अनसूया ' I पतिव्रताशिरोमणिया I जगदंबा तेचि जाण II १२ II तिचें सौंदर्यलक्षण I वर्णूं शके ऐसा कोण I जिचा पुत्र चंद्र आपण I तिचें रूप केवीं सांगों II १३ II पतिसेवा करी बहुत I समस्त सुरवर भयाभीत I स्वर्गैश्वर्य घेईल त्वरित I म्हणोनि चिंतिती मानसीं II १४ II इंद्रादि सुरवर मिळूनि I त्रिमूर्तीपाशीं जाऊनि I विनविताति प्रकाशोनि I आचार अत्रिऋषीचा II १५ II इंद्र म्हणतसे स्वामियां I पतिव्रता स्त्री अनसूया I आचार तिचा अगम्य I काय सांगों विस्तारोनि II १६ II पतिसेवा करी भक्तीसीं I मनोवाक्कायकर्मेसीं I अतिथीपूजा महाहर्षी I विमुख नव्हे कवणे काळीं II १७ II तिचा आचार देखोनि I सूर्य भीतसे गगनीं I उष्ण तिसी लागे म्हणोनि I मंद मंद तपतसे II १८ II अग्नि झाला अति भीत I शीतळ असे वर्तत I वायु झाला भयचकित I मंद मंद वर्ततसे II १९ II भूमि आपण भिऊनि देखा I नम्र जाहली तिचिया पादुका I शाप देईल म्हणोनि ऐका I समस्त आम्ही भीतसों II २० II नेणों घेईल कवण स्थान I कवण देवाचें हिरोन I एखादिया वर देतांचि क्षण I तोही आमुतें मारुं शके II २१ II त्यासि करावा उपावो I तूं जगदात्मा देवरावो I जाईल आमुचा स्वर्गठावो I म्हणोनि तुम्हां सांगो आलों II २२ II न कराल जरी उपाव यासी I सेवा करूं आम्ही तिसी I तिच्या द्वारी अहर्निशीं I राहूं चित्त धरुनि II २३ II ऐसें ऐकोनि त्रयमूर्ति I महाक्रोधें कापती I चला जाऊं कैसी सती I पतिव्रता म्हणताति II २४ II व्रतभंग करूनि तिसी I ठेवूनि येऊं भूमीसी I अथवा वैवस्वतालयासी I पाठवूं म्हणोनि निघाले II २५ II वास पाहावया सतीचें I त्रयमूर्ति वेष धरिती भिक्षुकाचे I आश्रमा आले अत्रीचे I अभ्यागत होऊनि II २६ II ऋषि करावया गेला अनुष्ठान I मागें आले त्रयमूर्ति आपण I अनसूयेसी आश्वासून I अतिथि आपण आलों म्हणती II २७ II क्षुधेंकरुनि बहुत पीडोन I आलों आम्ही ब्राह्मण I त्वरित द्यावें सती अन्न I अथवा जाऊं आणिका ठायां II २८ II सदा तुमच्या आश्रमांत I संतर्पण अभ्यागत I ऐकिली आम्ही कीर्ति विख्यात I म्हणोनि आलों अनसूये II २९ II इच्छाभोजनदान तुम्ही I देतां म्हणोनि ऐकों आम्ही I ठाकोनि आलों याचि कामीं I इच्छाभोजन मागावया II ३० II इतुकें ऐकोनि अनसूया I नमन केलें अतिविनया I बैसकार करूनियां I क्षालन केलें चरण त्यांचे II ३१ II अर्घ्य पाद्य देऊनि त्यांसी I गंधाक्षतापुष्पेसीं I सवेंचि म्हणतसे हर्षी I आरोगण सारिजे II ३२ II अतिथि म्हणती तये वेळी I करोनि आलों आपण आंघोळी I ऋषि येतील बहुतां वेळीं I त्वरित आम्हांसी भोजन द्यावें II ३३ II वास पाहोनि अतिथींतें I काय केलें पतिव्रतें I ठाय घातले त्वरितें I केला तेथें बैसकार II ३४ II बैसवोनियां पाटावरी I घृतेसीं पात्राभिधार करी I घेवोनि आली अनसूया नारी I शाक पाक तये वेळीं II ३५ II तिसी म्हणती अवो नारी I आम्ही अतिथि आलों दूरी I देखोनि तुझें रूप सुंदरी I अभीष्ट मानसीं आणिक वसे II ३६ II नग्न होऊनि आम्हांसी I अन्न वाढावें परियेसीं I अथवा काय निरोप देसी I आम्ही जाऊं नाहीं तरी II ३७ II ऐकोनि अतिथींचे वचन I अनसूया करी चिंतन I आले विप्र पहावया मन I पुरुष कारणिक होतील II ३८ II पतिव्रताशिरोमणी I विचार करी अंतःकरणीं I अतिथि विमुख, तपोहानि I पतिनिरोप केवी उल्लंघूं II ३९ II माझें मन असे निर्मळ I काय करील मन्मथ खळ I पतीचें असे जरी तपफळ I तारील मज म्हणतसे II ४० II ऐसें विचारूनि मानसीं I तथास्तु म्हणे तयासी I भोजन करा स्वचित्तेंसी I वाढीन नग्न म्हणतसे II ४१ II पाकस्थाना जाऊनि आपण I चिंतन करी पतीचे चरण I वस्त्रें फेडूनि झाली नग्न I म्हणे अतिथि बाळें माझीं II ४२ II नग्न होऊनि सती देखा I घेऊनि आली अन्नोदका I तंव तेचि जाहलीं बाळकां I ठायांपुढें लोळतीं II ४३ II बाळकें देखोनि अनसूया I भयचकित होऊनियां I पुनरपि वस्त्रें नेसूनियां I आली तयां बाळकांपाशीं II ४४ II रोदन करिताति तिन्ही बाळें I अनसूया राहवी वेळोवेळें I क्षुधार्त झालीं केवळें I म्हणोनि कडे घेतलें II ४५ II कडे घेवोनि बाळकांसी I स्तनपान देतसे हर्षी I एका सोडोनी एकासी I निवारण करीं क्षुधेचें II ४६ II पाहें पां नवल काय घडलें I त्रयमूर्तीचे बाळक झाले I स्तनपानमात्रें क्षुधा गेली I तपफळ ऐसें पतिव्रतेचें II ४७ II ज्याचे उदरी चवदा भुवने I सप्त समुद्र वडवान्न I त्याची क्षुधा निवारण I पतिव्रतास्तनपानमात्रें II ४८ II चतुर्मुख ब्रह्मयासी I सृष्टि रचणें अहर्निशी I त्याची क्षुधा स्तनपानेसीं I केवीं झाली निवारण II ४९ II भाळाक्ष कर्पूरगौर I पंचवक्त्र काळाग्निरुद्र I स्तनपान करवी अनसूयासुंदर I तपस्वी हो अत्रि ऐसा II ५० II अनसूया ऐशी अत्रीची रमणी I न होती मागें ऐकिली कवणीं I त्रयमूर्तीची झाली जननी I ख्याति झाली त्रिवभूनी II ५१ II कडे घेवोनि बाळकांसी I खेळवीतसे तिघांसी I घालूनि बाळकां पाळणेसीं I पर्यंदे गाई तये वेळीं II ५२ II पर्यंदे गाय नानापरी I उपनिषदार्थ अतिकुसरीं I अतिउल्हासें सप्त स्वरीं I संबोखीतसे त्रिमूर्तीसी II ५३ II इतुकें होतां तये वेळीं I माध्यान्हकाळीं अतिथिवेळीं I अत्रिऋषि मन निर्मळीं I आले आपुले आश्रमा II ५४ II घरांत आला अवलोकित I तंव देखिली अनसूया गात I कैंची बाळें ऐसें म्हणत I पुसतसे तयेवेळीं II ५५ II तिणें सांगितला वृत्तांत I ऋषि ज्ञानें असे पहात I त्रिमूर्ति हेचि म्हणत I नमस्कार करीतसे II ५६ II नमस्कारितां अत्रि देखा I संतोष विष्णु-पिनायका I आनंद झाला चतुर्मुखा I प्रसन्न झाले तये वेळीं II ५७ II बाळें राहिली पाळणेंसी I निजमूर्ति ठेले सन्मुखेंसी I साधु-साधु अत्रिऋषि I अनसूया पतिव्रता II ५८ II तुष्टलों तुझिये भक्तीसी I वर माग जे इच्छिसी I अत्रि म्हणतसे सतीसी I जें वांछिसी तें माग आतां II ५९ II अनसूया म्हणे अत्रीसी I प्राणेश्वरु तूंचि होसी I देव पातले तुमचे भक्तीसी I पुत्र मागा तुम्ही आतां II ६० II तिघे बाळक आमच्या घरीं I राहावे आमुच्या पुत्रांपरी I हेंचि मागणें निर्धारीं I त्रिमूर्ति असावे एकरूप II ६१ II ऐसें वचन ऐकोनि I वर दिधला मूर्ती तिन्हीं I राहतीं बाळकें म्हणोनि I आपण गेले निजालयासी II ६२ II त्रिमूर्ति राहिले तिचे घरी I अनसूया पोशी बाळकांपरी I नामें ठेविलीं प्रीतिकरीं I त्रिवर्गाचीं परियेसा II ६३ II ब्रह्मामूर्ति 'चंद्र' झाला I विष्णुमूर्ति 'दत्त' केवळा I ईश्वरातें 'दुर्वास' नाम ठेविलें I तिघे पुत्र अनसूयेचे II ६४ II दुर्वास आणि चंद्र देखा I उभे राहूनि माताभिमुखा I निरोप मागती कवतुका I जाऊं तपा निजस्थाना II ६५ II दुर्वास म्हणे अहो जननी I आम्ही ऋषि अनुष्ठानी I जाऊं तीर्थे-आचरणीं I म्हणोनि निरोप घेतला II ६६ II चंद्र म्हणे अवो माते I निरोप द्यावा आम्हां त्वरितें I चंद्रमंडळीं वास आमुतें I नित्य दर्शन तुम्हांचरणीं II ६७ II तिसरा दत्त विष्णुमूर्ति I असेल तुम्हांतें धरोनि चित्तीं I त्रिमूर्ति निश्चित म्हणोनि सांगती I हें मनीं धरावें तुम्हीं II ६८ II त्रयमूर्ति तोचि जाण दत्त I ' सर्वं विष्णुमयं जगत् ' I राहील धरोनि तुमचें चित्त I श्रीविष्णुमूर्ति दत्तात्रेय II ६९ II त्रयमूर्ति ऐक्य होऊन I दत्तात्रेय राहिला आपण I दुर्वास चंद्र निरोप घेऊन I गेले स्थाना आपुलाले II ७० II अनसूयेच्या घरीं देखा I त्रयमूर्ति राहिली मूर्ति एका I नाम दत्तात्रेय ऐका I मूळपीठ श्रीगुरूचें II ७१ II ऐसेपरी सिद्ध देखा I सांगे कथा नामधारका I संतोषेंकरूनि प्रश्र्न ऐका I पुसतसे सिद्धासी II ७२ II जय जया सिद्ध योगीश्वरा I भक्तजनाच्या मनोहरा I तारक संसारसागरा I ज्ञानमूर्ति कृपासिंधु II ७३ II तुझेनि प्रसादें मज I ज्ञान उपजलें, सतीकाज I तारक आमुचा योगिराज I विनंति माझी परियेसा II ७४ II दत्तात्रेयाचा अवतारू I सांगितला पूर्वापारू I पुढें मागुती अवतार जाहले गुरु I कवणेपरी निरोपावे II ७५ II विस्तारुनि बाळकासी I सांगावें स्वामी प्रीतीसीं I श्रीगुरूमूर्ति अवतार जाहले कैसी I अनुक्रमें निरोपावें II ७६ II म्हणे सरस्वती गंगाधरू I पुढील कथेचा विस्तारू I ऐकतां होय मनोहरु I सकळाभीष्टे साधती II ७७ II

IIइति श्रीगुरुचरित्रामृते परमकथाकल्पतरौ श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्धनामधारकसंवादे त्रैमूर्ति-अवतारकथनंनाम चतुर्थोSध्यायः II 

II श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु II श्रीगुरुदेवदत्त II